mrt
De onzichtbare handicap | World Hearing Day 2024
Vandaag is het World Hearing Day: de dag dat ons gehoor centraal staat. Met je oren neem je je omgeving waar, kun je communiceren, genieten van muziek, of van de natuur. Zo logisch voor mensen die goed kunnen horen. Maar wat als dat niet meer gaat of langzaam minder wordt? We vroegen Carmen de Jonge, Anne Venneri, Wil Verschoor en Stephen Emmer om te reageren op de quote van de WHO dat gehoorverlies vaak de onzichtbare handicap wordt genoemd.
Carmen: “Je weet niet wat je mist”, zo zei een goede vriend van me laatst. Om maar weer eens uit te leggen, wat het hem deed, dat hij langzaam maar zeker minder goed ging horen: “Dat begint al met gesprekken in een restaurant, die je minder goed kunt volgen. Of discussies met je kinderen over hoe laat ze s ’avonds thuis moeten komen na het uitgaan. En uiteindelijk laat je het maar, je gaat niet meer mee naar dat verjaardagsfeestje want je volgt het toch niet en je komt bekaf thuis. Ook op het werk moet je je steeds meer aanpassen. En de omgeving, die weet eigenlijk amper wat er aan de hand is. En als ze het al weten, dan begrijpen ze eigenlijk niet wat de impact is. Dus heb ik het er ook maar niet meer over. Ik wil niet zeuren.”
De Directeur Generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie, Tedros Adhanom Ghebreyesus, noemde Gehoorverlies de onzichtbare handicap. Niet alleen vanwege het ontbreken van zichtbare symptomen, maar ook omdat het eigenlijk wordt genegeerd door beleidsmakers.
Carmen de Jonge, Voorzitter NVAB
Het verhaal van die goede vriend, staat helaas niet op zichzelf. Langzamerhand zijn er in Nederland 1,5 miljoen mensen met gehoorverlies en de verwachtingen zijn, dat dat snel door zal stijgen tot zo’n 25% van de bevolking. De gevolgen van deze onzichtbare handicap zijn verstrekkend.
“Veelzeggend is dat mensen met gehoorverlies een lagere kwaliteit van leven rapporteren dan horende leeftijdsgenoten.”
Wie niet goed hoort moet zich extra inspannen om te communiceren en dat leidt al snel tot vermoeidheid en concentratieverlies. Mensen die werken krijgen te maken met een hoger ziekteverzuim, burn-out klachten en kunnen uiteindelijk definitief uitvallen. Zo wordt doorwerken tot je 67e problematisch en met alle personeelstekorten en aandacht voor vitaliteit is dat het laatste dat we willen. Eenzaamheid ligt op de loer. Mensen met gehoorverlies trekken zich langzaam maar zeker terug uit sociale en maatschappelijke activiteiten. Veelzeggend is dat mensen met gehoorverlies een lagere kwaliteit van leven rapporteren dan horende leeftijdsgenoten. En zelfs wordt er samenhang geconstateerd met leeftijdsgebonden dementie. Het tijdig opsporen van gehoorverlies en het inzetten op goede hoorzorg zijn dan ook essentieel, als we willen dat mensen sociaal en maatschappelijk actief kunnen blijven.
Goed dus dat de Wereldgezondheidsorganisatie deze onzichtbare handicap zichtbaar wil maken. En daar mag Nederland een voorbeeld aan nemen!
Voor die goede vriend is het iedere dag World Hearing Day, hij is uiteindelijk blij met een goed hoortoestel. Maar bedenkt u eens op die ene dag in het jaar, wat het voor uzelf zou betekenen, om minder goed te horen.
Anne Venneri, Clinical Performance Consultant Audiology bij Specsavers
Het feit dat er steeds meer aandacht komt voor dit fenomeen is een goede zaak. Dat gehoorverlies een risico op isolement vormt, is niet voor iedereen bekend. De focus ligt doorgaans vooral op het oplossen van het fysieke gehoorprobleem. Dat er ook sprake is van impact op het mentale welzijn is nog te weinig belicht. Het is essentieel om bewustzijn te vergroten en actie te ondernemen om de inclusie van mensen met gehoorverlies te verbeteren, zodat zij volledig kunnen deelnemen aan alle aspecten van het leven.
“Je doet niet meer mee. Een uiterst pijnlijke constatering.”
De clou van een grap missen, niet nog eens om herhaling durven vragen in een gesprek. Verkeerd antwoorden, aannames doen, tot aan bemerken dat je omgeving langs je heen communiceert. Je doet niet meer mee. Een uiterst pijnlijke constatering. Verschillende coping-mechanismen schieten in werking. Meelachen, ja knikken, nee schudden of gewoonweg achterover gaan zitten. Het langs je heen laten gaan en uiteindelijk... thuis blijven. Letterlijk ergens bij horen wordt moeilijker en moeilijker. Een afnemend gehoor zorgt voor een afname in iemands sociaal functioneren.
Wij als audiciens hebben ook hierin een belangrijke rol. Onder meer door het gesprek aan te gaan met slechthorenden en daarbij heel goed te luisteren. De eerste gehoortest is slechts een middel, zowel voor de persoon zelf als voor ons als audicien. De eerste tekenen van mentale problemen bij gehoorverlies laten zich niet altijd vangen in een eenvoudige gehoortest. Vraag door en achterhaal de werkelijke boodschap achter: ‘mijn familie zegt dat ik niet alles meer goed versta’ of, ‘op mijn werk krijg ik niet altijd alles meer goed mee’. Het is belangrijk om iemand tijdig te helpen zijn gehoorverlies te compenseren. Niet alleen het fysieke probleem, maar ook een luisterend oor bij eventuele mentale gevolgen van gehoorverlies. Op deze manier helpen we mensen hun kwaliteit van leven langer op peil te houden en indirect reduceren we daarmee ook uitval en hoge kosten voor ons allemaal binnen deze maatschappij. Uiteindelijk wil iedereen dat vanzelfsprekende dingen zo lang mogelijk vanzelfsprekend blijven.
Wil Verschoor, Directeur Hoormij.NVVS
Hoge bloeddruk: sluipmoordenaar. Hoog cholesterol: sluipmoordenaar. Hartfalen, slaapapneu, beroerte: allemaal sluipmoordenaars. Gehoorverlies hoort misschien niet letterlijk thuis in dit rijtje maar kunnen we evengoed een sluipmoordenaar noemen. De moordenaar van je gehoor. En daarmee van je energie, je sociale leven of plezier in werk of uitgaan. Waar die andere aandoeningen onzichtbaar zijn en in de meeste gevallen ook zonder klachten, geldt voor gehoorverlies dat het onzichtbaar is maar dat mensen het wel degelijk opmerken. Je weet best dat je die grap hebt gemist, doodmoe thuiskomt van een drukke receptie of de tv steeds harder moet zetten.
“De onzichtbare sluipmoordenaar”
Daar komt dan het taboe of stigma om de hoek kijken. Nog maar even geen hoortoestel, dat feestje vermijden en de tv wat harder, dan maar moe. Alles beter dan een hoortoestel, want dan ben je pas echt oud. Je ziet je ouders of grootouders nog voor je, klungelend met grote toestellen en piepende batterijen, dat nooit!
Vreemd toch, dat taboe op een hoortoestel. En niet op een bril. Wie zou daar nou wat aan kunnen doen: gehoorverlies uit de taboesfeer halen, zorgen dat mensen zich bewust zijn van de gevolgen en dat beleidsmakers het probleem serieus nemen en aanpakken? Is dat niet bij uitstek een taak van de hoorsector zelf? En dan in gezamenlijkheid: audiciens, audiologen, KNO-artsen, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties, kenniscentra, onderzoekers. Het is toch een gezamenlijk belang waar niemand tegen kan zijn. Want met sluipmoordenaars wil je maar één ding: zorgen dat ze onschadelijk worden gemaakt!
Stephen Emmer, Stichting Artists against Tinnitus en ervaringsdeskundige
Er is niet alleen sprake van onzichtbaarheid bij gehoorverlies, maar ook bij meerdere neurologische problemen. Als je van de medische stand krijgt te horen: ‘het zit tussen je oren’ of ‘leer er maar mee leven’ of ‘ik zou er zelf ook gek van worden’, dan kan stigmatisering hooguit bedoeld zijn als bagatellisering.
“Je moet ermee leren leven.”
De Directeur Generaal van de WHO noemt in zijn quote dat gehoorverlies genegeerd wordt door beleidsmakers. Dat heb ik zelf ook zo ervaren toen duidelijk werd dat de nu demissionaire verantwoordelijke staatssecretaris er niet voor koos om de overheid een actieve rol te laten spelen in zowel preventie als in medische genezing. Dat is teleurstellend als we kijken naar het groeiend aantal mensen dat hieronder lijdt en waarbij met name jongeren hier dan nog mee moeten ‘leren leven’.
World Hearing Day 3 maart 2024, niet te missen!
